Rada głuchych nagrodzi cię, bez zbędnych słów

Tak wygląda po zgrafizowaniu – początek najnowszego albumu Sons and Daughters. To zresztą charakterystyczna dynamika dla zespołów nowej fali rocka. Dynamika, a w zasadzie jej brak. Bo dźwiękowo produkcja ostatnich nagrań to jedna wielka kaszana. Bardzo ciekawie pisał o tym niedawno „Rolling Stone”. Nazwali to „śmiercią hi-fi”. I rzeczywiście, coś w tym jest. Dzieją się z grubsza dwie rzeczy, które zauważyć można gołym uchem:

1. Producenci coraz mocniej kompresują dynamikę nagrania. Robią to mniej więcej z tych samych powodów i z tym samym skutkiem, co realizatorzy reklam telewizyjnych. Jeśli nie zauważyliście jeszcze, że reklamy wydają się głośniejsze niż cała reszta emisji TV, mimo że nie kręcicie gałką, to zwróćcie na to uwagę. To dzieło kompresji, która – upraszczając sprawę – powoduje, że cichsze partie zostają „dociągnięte” do poziomu tych głośniejszych, a całość brzmi pełniej, głośniej i zdecydowanie bardziej natarczywie. Łatwiej rzecz zauważyć w radiu, lepiej brzmi na kiepskim sprzęcie, ale zarazem szybciej męczy. Silna kompresja zawsze odróżniała nagrania pop od muzyki klasycznej czy jazzu, ale teraz tendencja poszła w absurdalnym kierunku. Posłuchajcie więc Sons and Daughters, albo nawet Franza Ferdinanda czy innej nu-rockowej kapeli na naprawdę dobrym sprzęcie, a odniesiecie wrażenie, że czegoś tu za wiele. No i brak emocji. Zamiast cicho-głośno jest wciąż głośno-głośno. Dotyka to nawet zespołów dbających o dźwięk, bo choć jeszcze jako takie zróżnicowanie dynamiczne u nich zauważymy, to jednak ogólny poziom jest bardzo wyśrubowany. Za przykład niech posłuży najnowsze Magnetic Fields. Strona pierwsza, utwór pierwszy:

2. Nagrania produkowane są pod kątem odtwarzaczy mp3 i głośników komputerowych. To, że nie robi się w muzyce rozrywkowej produkcji pod sprzęt hi-fi, wiadomo nie od dziś. Ale dawno nie było sytuacji, by najpopularniejszy sprzęt był aż tak słabej jakości. Najbardziej popularne źródła to komputer (albo i laptop) z plastikowymi pierdziawkami, ewentualnie sprzęt przenośny. W obu wypadkach format zapisu to mp3, wprowadzający dodatkową kompresję niejako z natury. Do tego dochodzi często kiepski bitrate, a co najgorsze – kilkukrotne kompresowanie i rozkompresowywanie (w wypadku muzyki nielegalnie ciągniętej z sieci). Skutki są opłakane – po co nagrywać wysokie, skoro zetnie je mp3, a po co basy, skoro pierdziawki i tak nie odtworzą (jeśli chodzi o radio, to 90 procent stacji gra z formatów poddanych kompresji stratnej, z komputera). Logiczne pole do oszczędności czasu, energii i pieniędzy, nieprawdaż? Nawet zremasterowane stare nagrania brzmią więc karygodnie i są – co dziwi w dzisiejszych czasach, kiedy takich rzeczy da się uniknąć defaultowo, nagrywając na przyzwoitym sprzęcie – prze-ste-ro-wa-ne! Proszę spojrzeć na „Anyway, Anyhow, Anywhere” The Who z remastera. Przestery (a co za tym idzie – zniekształcenia) to te miejsca, gdzie fala zamienia się w prostokątną – u góry wykresu. To tylko kawałek kawałka – w powiększeniu (aha, żeby nie było – wszystko zgrywane z oryginalnych CD do formatu wav, więc bez dodatkowych strat jakości!):

Proszę tylko nie sugerować, że kiedyś na pewno było tak samo. Zrobiłem kilka testów. Najpierw zgarnąłem z półki stare Van Halen, masterowane na CD na początku lat 90., albo i wcześniej. Rezultat jest dość porażający, zważywszy, że to zespół pop-metalowy, ale jednak – grający głośno. Proszę tylko popatrzeć. Przykład pochodzi z kawałka „Good Enough” z płyty „5150”, więc zapewniam – to naprawdę mocne uderzenie:

I jeszcze jeden przykład z lat 80., wtedy również masterowany. Ściana przesterowanych gitar grupy The Jesus and Mary Chain, zacne „Just Like Honey”. Dla mnie to chyba najbardziej szokujący przykład (bo też w latach 80. The Jesus byli kapelą, która bardzo mnie poruszyła). Dzisiaj, puszczony między Sons and Daughters a Bloc Party, nie zrobiłby na nikim takiego wrażenia jak kiedyś. A żeby usłyszeć go w radiu, musielibyście podkręcić gałkę:

Proszę nie regulować przeglądarki. Skala jest taka sama! Swoją drogą to wszystko również rozsądne wytłumaczenie faktu, że gdy słuchamy z CD nagrań, to jedna płyta wydaje się dużo głośniej nagrana od innej. W większości wypadków (pomijam nowe remastery, rzecz jasna) subiektywnie głośniejsze będzie nagranie nowe. W „Rolling Stonie” porwónywali „Smells Like Teen Spirit” z jakimś kawałkiem Franza Ferdinanda właśnie. I chyba nie muszę dodawać, z jakim efektem. W każdym razie postaram się w najbliższych wpisach z recenzjami zwracać uwagę także na ten aspekt nagrań. Sam jestem ciekaw, kto stosuje tanie chwyty w studiu, a kto nagrywa muzykę z szacunkiem dla muzyki.